การประชุมหารือแนวทางการใช้ประโยชน์จากข้อมูลสุขภาพคณะสงฆ์ พระสงฆ์ และสามเณร ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ

      เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2568 นายแพทย์ปกรณ์ ตุงคะเสรีรักษ์ ผู้อำนวยการสำนักส่งเสริมสุขภาพ มอบหมายให้ ทันตแพทย์หญิงศิรดา เล็กอุทัย ทันตแพทย์เชี่ยวชาญ (ด้านทันตสาธารณสุข) รองผู้อำนวยการสำนักส่งเสริมสุขภาพ และหัวหน้ากลุ่มสนับสนุนวิชาการ การวิจัยและนวัตกรรม เข้าร่วมประชุมหารือแนวทางการใช้ประโยชน์จากข้อมูลสุขภาพคณะสงฆ์ พระสงฆ์ และสามเณร ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โดยมี รศ.ภญ.ยุพดี ศิริสินสุข รองเลขาธิการ สปสช. เป็นประธาน สาระสำคัญมีดังนี้

1. ปัญหาสุขภาพของพระสงฆ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องโรค NCDs ซึ่งเป็นปัญหาที่ค่อนข้างร้ายแรง
2. การนำข้อมูลการใช้บริการสุขภาพพระสงฆ์ในระบบ สปสช. มาวิเคราะห์ เพื่อพัฒนาบริการที่ตอบโจทย์
3. การเปลี่ยนแปลงจาก “เหวี่ยงแห” สู่ “Targeted Intervention” จากการสำรวจสุขภาพแบบทั่วไป
   สู่การกำหนดเป้าหมายและมาตรการที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้น
4. บทบาทของพระคิลานุปัฏฐาก และคณะสงฆ์ ซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการดูแลสุขภาพและขับเคลื่อนนโยบาย
5. ผลการวิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพพระสงฆ์จาก สปสช. มีดังนี้ การใช้บริการมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น พบโรคความดันโลหิตสูงและเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลินมากที่สุดในผู้ป่วยนอก พบโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังแบบอื่นและโรคเกี่ยวกับกระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบมากที่สุดในผู้ป่วยใน โดยมีข้อเสนอแนะ ดังนี้

             1) จัดลำดับความสำคัญของปัญหาเพื่อกำหนดเป้าหมายและมาตรการที่เฉพาะเจาะจง

             2) ถอดบทเรียนและพัฒนาโมเดลบริการที่เหมาะสม ตอบโจทย์ปัญหาอย่างตรงจุด

             3) สร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน เพื่อขับเคลื่อนนโยบายและบริการอย่างมีประสิทธิภาพ

             4) ผลักดันประเด็นสุขภาพพระสงฆ์ให้เป็นวาระสำคัญของมหาเถรสมาคม

             5) สร้างระบบข้อมูลที่เข้าถึงง่าย เพื่อให้ทุกภาคส่วนนำข้อมูลไปใช้ในการวางแผนและดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

         ทั้งนี้ ทันตแพทย์หญิงศิรดาฯ ได้ตอบข้อคำถามต่อประธานและให้ข้อคิดเห็นดังนี้ กรมอนามัยมีบทบาทสำคัญในการดูแลสุขภาพพระสงฆ์ โดยมีข้อมูลและข้อสังเกตที่น่าสนใจดังนี้

         1) การเจ็บป่วยในพระสงฆ์ พบว่าโรคทางเดินหายใจมีขนาดของปัญหาค่อนข้างใหญ่ อาจเกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อมหรือ health literacy ที่ไม่เพียงพอ

         2) กรมอนามัยได้เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ พบว่าพระสงฆ์ส่วนใหญ่เป็นโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง สาเหตุจากความเชื่อเรื่องการตักบาตรด้วยอาหารหวาน มัน เค็ม ซึ่งเป็นสิ่งที่ดีที่สุดและตนเองชอบ ซึ่งพระสงฆ์นั้นจะฉันอาหารตามที่ญาติโยมถวาย

         3) กรมอนามัยมีโครงการที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพพระสงฆ์ เช่น วัดส่งเสริมสุขภาพและพระคิลานุปัฏฐาก และ health station ซึ่งอยู่ในระหว่างการดำเนินงานเพื่อการคัดกรองและเฝ้าระวัง

         4) กรมอนามัย จะสนับสนุนข้อมูลพระคิลานุปัฏฐากจำแนกรายเขตให้ สปสช.

         5) มองว่าโรงเรียนเบาหวานวิทยาเป็นการเชื่อมโยงไปสู่ชุมชนและในการขับเคลื่อนสุขภาพพระสงฆ์ต้องครบวงจร ทั้งเรื่องนโยบายของสำนักพระพุทธศาสนา กระบวนการภายในต่อการเพิ่มจำนวนพระคิลานุปัฏฐาก และการขับเคลื่อนในเชิง Setting ในเรื่องของชุมชน